شرایط عضویت در موسسه خیریه کلبه مهربانی به صورت کلی چیست؟
-
• به صورت داوطلبانه و با تمایل شخصی اقدام به عضویت در این مرکز نماید.• سن داوطلب باید بین ۸ تا ۵۰ سال باشد.• سابقه بیماری بدخیم، بیماریهای قلبی – عروقی و ریوی و دیابت وابسته به انسولین نداشته باشد.• به بیماری خاصی همچون ایدز و هپاتیت مبتلا نباشد.• سابقه مصرف داروهای خاص به دلیل بیماری قلبی یا فشار خون نداشته باشد.• عضو مرکز پذیرهنویسی دیگری نباشد.• سابقه پیوند مغز استخوان، قرنیه، کلیه و … نداشته باشد.
HLA چیست؟
Human leukocyte antigen- HLA به بررسی ژنهای مربوط به مجموعهای از پروتئینهای موجود بر روی سلولهای بدن از جمله گلبولهای سفید اطلاق میشود که در هنگام اهدای بافت و عضو، نیاز به سازگاری این ژنها بین اهدا کننده و گیرنده وجود دارد. همانطور که هنگام اهدای خون نیاز به تطابق گروه خونی دهنده و گیرنده خون وجود دارد، هنگام اهدای هر بافت یا عضو نیز باید تطابق و سازگاری HLA بین دهنده و گیرنده وجود داشته باشد تا بدن فرد گیرنده این پیوند را بپذیرد.
اهدای سلولهای بنیادی به چه افرادی کمک میکند؟
شما با اهدای داوطلبانه نمونه سلولهای بنیادی، میتوانید در صورت سازگاری نمونه HLA، به درمان به کودکان و بزرگسالان مبتلا به سرطان و سایر بیماریهای بدخیم و غیر بدخیم که درمان آنها با پیوند سلولهای بنیادی امکانپذیر است، کمک کنید.
سازگاری میان اهدا کننده و گیرنده چگونه مشخص میشود؟
پس از دریافت نمونه بزاق فرد داوطلب، آزمایش تعیین HLA بر روی نمونه انجام میشود. این اطلاعات در مرکز پذیرهنویسی ثبت و محفوظ میگردد و متناسب با تقاضای فرد نیازمند پیوند، اطلاعات ثبت شده بررسی میشوند تا در صورت امکان مورد مشابه در سامانه یافت شود.
نمونه اهداکننده چگونه ثبت میشود؟
نمونهگیری جهت تعیین HLA فقط از طریق بزاق صورت میگیرد و در صورت نیاز به تجدید آزمایش هماهنگی جهت تکرار نمونهگیری صورت میپذیرد. لازم به ذکر است، بیمارستان محک اولین مرکز در ایران است که تعیین HLA را از طریق نمونه بزاق به ثبت میرساند.
فرد اهداکننده سلول بنیادی برای ثبت اطلاعات و انجام آزمایش چه میزان زمان باید در نظر بگیرد؟
زمان لازم برای ثبتنام و دریافت نمونه کمتر از نیم ساعت است. مراحل ثبتنام و دریافت نمونه به این صورت است که در ابتدا توضیحاتی در خصوص پروژه به داوطلبان ارائه میشود. سپس از ایشان درخواست میشود که رضایتنامه جهت عضویت را امضا کرده و پرسشنامهای را تکمیل نمایند که شامل سوالاتی درباره اطلاعات فردی و سابقه مصرف دارو و یا ابتلا به بیماریها است. در مرحله آخر نمونه بزاق از داوطلبان گرفته میشود.
زمانی که سازگاری میان اهداکننده و گیرنده مشخص شد، چه مراحلی صورت میگیرد تا اهدای سلولهای بنیادی خونساز صورت گیرد و فرد اهداکننده چه میزان زمان برای انجام این فعالیت باید در نظر بگیرد؟
پس از مشخص شدن سازگاری HLA میان فرد داوطلب اهدا و بیمار نیازمند، با داوطلب تماس گرفته میشود و این موضوع به اطلاع وی میرسد. در فرآیند اهدا، از سلول بنیادی خون محیطی فرد داوطلب استفاده میشود. در ابتدای این فرآیند، به مدت ۳ تا ۵ روز تزریق زیرجلدی (مشابه واکسن) برای تحریک سلولهای بنیادی مغز استخوان در فرد داوطلب صورت میگیرد که از این طریق تعدادی از سلولهای بنیادی وارد خون محیطی میشوند. لازم به ذکر است داوطلب اهدا باید مرکزی که فرد گیرنده بستری است حضور یابد. سپس در یک فرآیند ۳ تا ۴ ساعته خون فرد داوطلب دریافت شده و در یک دستگاه حاوی ست یک بار مصرف وارد میشود، سلولهای بنیادی از خون جدا شده و مابقی خون به فرد باز میگردد. به عبارتی در این فرآیند فرد تنها مقدار بسیار کمی خون خود را از دست میدهد.
عوارض تزریق زیرجلدی چیست؟
همانطور که ممکن است افراد به داروهای مختلفی چون آسپرین حساسیت داشته باشند، ممکن است نسبت به این دارو نیز حساسیت نشان دهند. این عوارض ممکن است شامل تب، پا درد، علائم شبیه سرماخوردگی و… شود اما این عوارض به گونهای نیست که زندگی فرد را مختل سازد. در برخی از افراد ممکن است این عوارض بروز نکند.
آیا هنگامی که فرد برای اهدای سلولهای بنیادی محل سکونت خود را ترک و به شهر دیگری مراجعه میکند باید هزینههای مرتبط با رفت و آمد و اقامت خود را بپردازد؟
چنانچه به دنبال سازگاری HLA بین فرد اهداکننده و بیمار لازم باشد تا فرد اهداکننده در شهر دیگری حضور یابد، هزینههای مربوط به رفت و آمد، سکونت و خدمات رفاهی بر عهده مرکز درمانی است که در نظر دارد برای درمان بیمار خود از سلولهای بنیادی خونساز فرد اهداکننده استفاده نماید.
آیا پیوند سلولهای بنیادی خونساز در شهرستانها نیز صورت میگیرد؟
بله. ممکن است در صورت سازگاری HLA بین فرد اهداکننده با بیمار، فرد اهداکننده نیازمند سفر به شهرستان باشد. برای مثال فرد ممکن است ساکن تهران باشد و پس از مشخص شدن سازگاری با فردی در شیراز، برای انجام فرآیند پیوند به مدت یک هفته به این شهر سفر کند.
آیا فرد برای ثبت HLA خود حتماً باید به محک مراجعه نماید؟
فرد داوطلب اهدا میتواند برای ثبت نمونه به محک مراجعه کند. علاوه بر این، این امکان وجود دارد که مصاحبه و نمونهگیری به صورت گروهی در فضاهای مشخصی چون ادارات، کارخانجات و دانشگاهها انجام شده و سپس نمونهها به محک منتقل شود. لازم به ذکر است در حال حاضر امکان نمونهگیری از افراد ساکن تهران، کرج و شیراز فراهم است. شما میتوانید برای ثبت نمونه به صورت گروهی با شماره ۲۳۵۰۱۱۳۲ تماس بگیرید.
چرا افراد ساکن شهرستان نمیتوانند نمونه اهدا کنند؟
در حال حاضر در این طرح امکان نمونهگیری از افراد ساکن تهران، کرج و شیراز فراهم است و در مراحل بعدی از افراد داوطلب ساکن شهرستان نیز برای ثبتنام در مرکز پذیرهنویسی سلولهای بنیادی دعوت به عمل خواهد آمد.
آیا اهدای سلولهای بنیادی خونساز از طریق خون محیطی برای فرد اهدا کننده عوارضی به همراه دارد؟
با توجه به بررسیهای صورت گرفته، تاکنون عارضهای پزشکی در خصوص عوارض پس از اهدای سلولهای بنیادی از طریق خون محیطی گزارش نشده است.
به فرد اهداکننده بابت این اقدام پولی پرداخت میشود؟
خیر. این اقدام کاملا به صورت داوطلبانه و با تمایل شخصی فرد اهداکننده در کلیه مراکز پیوند انجام میشود و بابت این اقدام هزینهای به افراد پرداخت نمیشود. اهدای سلولهای بنیادی خونساز روش جدید مشارکت به منظور حمایت از کودکان مبتلا به سرطان و توسعه ظرفیتهای مدنی جامعه ایران است.
هزینه تعیین HLA برای محک چقدر است؟
هزینه ثبتنام و تعیین HLA حدود ۴۰۰ هزار تومان است. طی تفاهمنامه محک با گروه بهمن مقرر شد تا از طریق اختصاص مبلغی ثابت از فروش خودروهای شرکتهای بهمن موتور و بهمن دیزل و از محل عواید حاصل از آن، هزینه ثبتنام و تعیین HLA پنج هزار داوطلب برای ایجاد مرکز اهداکنندگان سلولهای بنیادی خونساز با تمرکز بر درمان سرطان اطفال در محک تأمین شود.
فاصلهای که فرد از زمان عضویت تا زمانی که ممکن است عمل پیوند انجام شود، چقدر است؟
تخمین دقیق زمان برای انجام پیوند مشخص نیست و بستگی به سازگاری میان اهداکننده سلولهای بنیادی و گیرنده دارد. این زمان ممکن است گاه بیش از ۱۰ سال به طول بیانجامد و یا هرگز انجام نگردد. ولی تا زمانی که فرد ثبتنام کننده شرایط اهدا را داشته باشد، میتواند به عنوان اهداکننده بالقوه شناخته شود.
آیا فرد میتواند پس از عضویت از انجام پیوند منصرف شود؟
بله. با توجه به اینکه اهدای سلولهای بنیادی به صورت کاملا داوطلبانه صورت میگیرد، در کلیه مراحل تا قبل از شروع فرآیند پیوند فرد داوطلب میتواند اعلام انصراف نماید.
اهمیت پیوند سلولهای بنیادی در چیست؟
انجام پیوند میتواند فرصت دوباره زندگی به یک فرد باشد. در برخی بدخیمیها، پیوند سلولهای بنیادی میتواند خط اول درمان باشد. در برخی دیگر از بیماریها، در صورتی که سایر درمانها برای بهبودی بیمار پاسخگو نباشد، پزشک پیوند را توصیه میکند. در برخی بیماریهای غیربدخیم مثل تالاسمی نیز پیوند یکی از موفقترین راههای درمان است.
آیا اطلاعات افرادی که در محک ثبت میشود برای بیماریهای غیر از سرطان کودک نیز استفاده میگردد؟
بله. از آنجایی که اطلاعات مربوط به فرد داوطلب اهدای سلولهای بنیادی در بانک کشوری ثبت میشود، ممکن است HLA فرد با بیماران در سنین مختلف سازگاری داشته باشد.
منع مصرف دارو برای تعیین HLA وجود دارد؟
به طور کلی مصرف دارو موجب اشکال در تعیین HLA فرد داوطلب نمیشود.
یک فرد چند بار میتواند اهدای سلولهای بنیادی داشته باشد؟
یک فرد در طول زندگی فقط یک بار میتواند اهداکننده سلولهای بنیادی باشد.
آیا فرد برای دادن نمونه بزاق باید مواردی را رعایت کند؟
بله. استفاده از لوازم آرایشی همانند رژلب، یا مصرف شکلات قبل از ثبت نمونه بزاق توصیه نمیشود. بهتر است فرد در حال ناشتا برای ثبت نمونه بزاق خود مراجعه نماید یا حداقل از نیم ساعت قبل چیزی نخورده باشد.
آیا باید نگران کاهش سلولهای بنیادی در بدن فرد اهداکننده بود؟
خیر. تعداد سلولهای بنیادی در بدن فرد بسیار زیاد است و تعداد کمی از آنها به فرد گیرنده اهدا میشود لذا جای نگرانی نیست.
آیا ثبت بند ناف هم به همین شکل است؟
بند ناف مخزن مناسبی از سلولهای بنیادی خونساز است که ثبت نمونه آن در مؤسسه رویان صورت میگیرد. در صورت تشابه نمونه HLA بند ناف نوزاد با گیرنده و رضایت فرد صاحب بند ناف، اهدا میتواند از طریق بند ناف صورت گیرد.
مصرف سیگار مانع اهدای سلولهای بنیادی خونساز است؟
خیر، مصرف سیگار مانعی برای ثبتنام در مرکز پذیرهنویسی اهدای سلولهای بنیادی خونساز نیست.
مراحل آغاز تا پایان اهدای سلولهای بنیادی چند روز است؟
پس از مشخص شدن سازگاری میان HLA فرد گیرنده و اهدا کننده، مدت زمان آغاز مراحل تا پایان اهدای سلولهای بنیادی یک هفته است.
ممکن است تزریق زیرجلدی زمینه فعال کردن سلولهای بنیادی خونساز را فراهم نکرده و لازم باشد فرد از طریق دیگری به اهدای سلولهای بنیادی خود اقدام نماید؟
خیر
فرد اهداکننده و گیرنده با یکدیگر آشنا میشوند؟
خیر. مشخصات و اطلاعات فرد اهدا کننده و گیرنده در بانک سلولی محفوظ خواهد بود و آنها هیچ گاه اطلاعی از هویت یکدیگر نخواهند داشت.